Resumo

STAPHORST, Luan. Oranjerivierafrikaans: 'n Argeologiese genealogie. Deel I: 1595 - 1916. SPiL plus (Online) [online]. 2024, vol.68, pp.1-23. ISSN 2224-3380.  http://dx.doi.org/10.5842/68-1-938.

Dié eerste deel van 'n vierdelige artikelreeks ondersoek die geskiedenis van die sosiolinguistiek relatief tot Oranjerivierafrikaans, een van die drie hoofdialekkontinuums van Afrikaans, van die periode 1595 tot 1916. Begrond in die linguistiese geskiedskrywing in die breë, en Michel Foucault se argeologiese en genealogiese oriënterings in die besonder, skets die artikeldeel hoe die intellektuele geskiedenis van Oranjerivierafrikaans in die "voortyd" van 1595-1843, en die meer formele Europeestalige sosiolinguisties georiënteerde studies van die tydperk 1844-1916 - dit wil sê die tydperk van die sosiolinguistiek oor Afrikaans, maar nie in Afrikaans nie - daar uitgesien het. Die optekenings van reisigers en dagboekskrywers, insluitende Willem ten Rhyne, Peter Kolbe, Otto Mentzel, John Barrow en Hinrich Lichtenstein, asook meer professionele taalkundiges, insluitende Antoine Changuion, Wilhelm Bleek, Thomas le Roux, Jac van Ginneken, en Theophilus Hahn, word bespreek. Ter afsluiting van die artikeldeel word die oorgangstydsgees van die eerste en tweede taalbewegings in verhouding tot die bewussyn oor Afrikaans vermeld. Hierdeur daag die artikelreeks vier sentrale veronderstellings oor die taalvorm uit, naamlik dat daar 'n gebrek aan bronne oor die taalvorm is, dat dit redelik "onsigbaar" is, dat dit as 'n Swart Afrikaanse taalvorm getipeer kan word, en dat Kaapse Afrikaans, eerder as Oranjerivierafrikaans, as die "oudste" vorm van Afrikaans beskou moet word.

Palavras-chave : Oranjerivierafrikaans; etnolek; geolek; Afrikaanse sosiolinguistiek; linguistiese geskiedskrywing; intellektuele geskiedenis.

        · resumo em Inglês     · texto em Africaner     · Africaner ( pdf )