ORIGINAL RESEARCH

 

Een concentratie probleem bij B.J. van der Walt

 

B.J. van der Walt's concentration problem

 

 

S. Griffioen

Emeritus: Wijsbegeerte, Vrije Universiteit, AMSTERDAM. E-mail: veelzicht@planet.nl

 

 

---

SAMENVATTING

Deze bijdrage onderzoekt een dubbele veronderstelling van de benadering van secularisatie en secularisme in B.J. van der Walt's "Transforming power" (2007). De eerste veronderstelling is dat de menselijke natuur intrinsiek religieus is, in de zin dat niemand kan leven zonder zich aan iemand of iets toe te vertrouwen. De tweede aanname, door mij aangeduid als de "concentratie these", is dat de religieuze impuls normaliter zich in geconcentreerde vorm uit, in plaats van zich over meerdere objecten te verdelen. Op grond van beide vooronderstellingen herleidt Van der Walt atheïsme en zelfs godsdienstige onverschilligheid tot overtuigingen die qua intensiteit met geloofsovertuigingen overeenstemmen en evenals de laatste naar hegemonie streven op het publieke terrein.
Na het analytische deel volgt een eigen stellingname. De schrijver van deze bijdrage staat sympathiek tegenover de eerste aanname, maar verwerpt de tweede. Het voornaamste argument is dat de concentratie these geen recht doet aan het verschijnsel van wereld- en levensbeschouwingen die het leven van aanhangers niet volledig in beslag nemen. Deze stelling wordt uitgewerkt in een beschouwingen over het hedendaagse humanisme en het verschijnsel van "multiple religious participation".

Kernwoorden: concentratie-these: reformatorische wijsbegeerte, humanisme als religie, religieuze menselijke natuur , secularisatietheorie secularisme

---

ABSTRACT

This contribution probes the concept of secularism, a key notion of B.J. van der Walt's "Transforming power" (2007). It is found that Van der Walt's interpretation of secularism rests on a double assumption. The first assumption is that human nature is intrinsically religious. Humans cannot live without putting their trust in something. The second is that this religious nature manifests itself in "concentrated" ways, rather than dispersing itself over a plurality of objects. These assumptions in tandem explain why Van der Walt holds the view that atheism, agnosticism and even overt indifference in matters of faith are at heart propelled by convictions that share the main features of positive religions. It also explains why he assumes that all these convictions tend towards one and the same goal: to gain dominance in the public realm.
This article is sympathetic towards the first assumption, and skeptical towards the second. It is argued that the "concentration-thesis" fails to do justice to world and life-views that obviously do not claim total allegiance. To illustrate this point it turns to the phenomenon of "multiple religious participation", as well as to different strands within contemporary humanism. It concludes that the main problem may well be that secular culture has little to offer to satisfy the innate religious drive in humankind.
Finally, an attempt is made to amend the notion of secularism in such a way as to steer clear from "Konsequenzmacherei".

Key concepts: concentration-theme: reformational philosophy, human nature as intrinsically religious, humanism as a religion, secularisation theory, secularism

---

 

 

Full text available only in PDF format.

 

 

Geraadpleegde bronnen

BRUGMANS, E., red. 2002. Cultuurfilosofie, katholieke, reformatorische, humanistische, islamitische en joodse reflecties over onze cultuur. Open Universiteit: Damon, Budel.         [ Links ]

DOHMEN, J. & MANSCHOT, H. 2007. Verkeerd advies aan hedendaags humanisme. De Volkskrant: Het Betoog, 26 mei.         [ Links ]

ELLIS, S. & TER HAAR, G. 2004. Worlds of power: religious thought and political practice in Africa. London: Hurst.         [ Links ]

GRIFFIOEN, S. 2006. Multiple religious participation in China: a philosophical puzzle. (In Goheen, M. & O'Gara, M., eds. That the world may believe: essays on mission and unity in honour of George Vandervelde. Lanham: University Press of America. p. 67-81.         [ Links ])

GRIFFIOEN, S. 2008. Secularisme en secularisatie. Philosophia reformata, 73:71-84.         [ Links ]

GRIFFIOEN, S. 2009. Reformatorische filosofie in Nederland: openingen en moeiten. Woord en daad, 49(407):35-38.         [ Links ]

LI, C. 1999. The Tao encounters the West: explorations in comparative philosophy. Albany: SUNY.         [ Links ]

NEUHAUS, R.J. 1984. The naked public square. Grand Rapids: Eerdmans.         [ Links ]

VAN DER WALT, B.J. 2007. Transforming power: challenging contemporary secular society. Potchefstroom: Institute for Contemporary Christianity in Africa.         [ Links ]

VAN RIESSEN, H. 1967. Mondigheid en de machten. Amsterdam: Buijten & Schipperheijn. (Reeks Christelijk Perspectief.         [ Links ])

 

 

1 Ik dank de keurders van dit tijdschrift voor nuttige aanwijzingen tot verbetering. Keurder C dank ik bovendien voor suggesties voor een vervolg discussie.