Flagging philosophical minefields at the Synod of Dort (1618-1619) : Reformed Scholasticism reconsidered

 

'n Uitwysing van filosofiese landmyne by die Sinode van Dordt (1618-1619): Gereformeerde Skolastiek heroorweeg

 

 

B.J. van der Walt

School of Philosophy, Potchefstroom Campus, North-West University. Potchefstroom. E-mail: benniejvanderwalt@gmail.com

 

 

---

ABSTRACT

This article investigates the phenomenon of reformed Scholasticism (of about 1550-1700), as it occurred at the Synod of Dort (1618-1619) and its Canons. More specifically, it focuses on the central problem at the Synod, viz. the relationship between God and human beings, as expressed in the ideas contained in the Canon regarding divine election and reprobation. As illustration the positions of two leading figures in the clash between the Calvinists and the Remonstrants, namely that of Gomarus (1563-1641) and Arminius (1560-1609), are philosophically analysed. In spite of the fact that neither viewpoint was eventually accepted by the Synod, their theologies clearly reflect the dominant scholastic philosophy of the time. This analysis is carried out in the context of the problem-historical method of historiography developed by D.H. Th. Vollenhoven (1892-1978), one of the fathers of Christian philosophy.
This contribution provides (in a series of other research publications, cf. 1.2.6 and bibliography) a final evaluation of the Synod and its Canons.

Key concepts: Arminius, J. (1560-1609), Christian philosophy, God-human relationship, Gomarus, F. (1563-1641), reformed Scholasticism/Orthodoxy, Synod/Canons of Dort, Vollenhoven, D.H. Th. (1892-1978)

---

OPSOMMING

Hierdie artikel ondersoek die fenomeen van die gereformeerde Skolastiek (van ongeveer 1550-1700) soos dit ook na vore gekom het tydens die Sinode van Dordt (1618-1619) en in die Dordtse Leerreëls. Dit fokus meer spesifiek op die sentrale probleem by die Sinode, naamlik die verhouding tussen God en mens soos dit tot uitdrukking kom in die Sinode se Leerreëls oor goddelike verkiesing en verwerping. Ter illustrasie word die standpunte van twee van die leidende figure in die stryd tussen die Calviniste en die Remonstrante, naamlik dié van Gomarus (1563-1641) en Arminius (1560-1609), filosofies geanaliseer. Hoewel die Sinode uiteindelik nie een van hierdie twee teoloë se standpunte aanvaar het nie, reflekteer hulle teologieë die skolastieke filosofie van destyds. Hierdie analise word gedoen volgens die probleem-historiese metode soos ontwikkel deur D.H. Th. Vollenhoven (1892-1978), een van die vaders van 'n Christelike filosofie.
Hierdie artikel (in 'n reeks van ander navorsingsartikels, vgl. 1.2.6 en die bibliografie) bied die outeur se finale evaluering van die Sinode en sy Leerreëls.

Kernbegrippe: Arminius, J. (1560-1609), Christelike filosofie, gereformeerde Skolastiek/Ortodoksie, God-mens verhouding, Gomarus, F. (1563-1641), Sinode/Leerreëls van Dordt, Vollenhoven, D.H. Th. (1892-1978)

---

 

 

Full text available only in PDF format.

 

 

List of references

AERTSEN, J.A. 1982. Natura et creatura: de denkweg van Thomas van Aquino. Amsterdam: VU Boekhandel.         [ Links ]

AERTSEN, J.A. 1991. Thomas Aquinas (1224/5-1274). (In Klapwijk, J., Griffioen, S. & Groenewoud, G., eds. Bringing into captivity every thought; capita selecta in the history of Christian evaluations of Non-Christian philosophy. Lanham: University of America Press. p. 95-122.         [ Links ])

BRIL, K.A. 1986. Westerse denkstrukturen. Amsterdam: VU Uitgeverij.         [ Links ]

COETZEE, C.F.C. 2010. Belydenisgebondenheid in 'n postmoderne era. In die Skriflig, 44(1):27-46.         [ Links ]

CRC (Christian Reformed Church), 1987. The Canons of Dort. (In Psalter Hymnal. Grand Rapids: CRC Publications. p. 927-949.         [ Links ])

DE BOER, E. & DE JONG, H. 2009. Gedachtenwisseling over vragen rond verkiezing en verwerping. (In Bouma, J., Gerkema, F. & Mudde, J., reds. Verrassend vertrouwd: een halve eeu verkondiging en theologie van Henk de Jong. Franeker: Uitgeverij Van Wijnen. p. 147-162.         [ Links ])

DEKKER, E. 1993. Rijker dan Midas: vrijheid, genade en predestinatie in de theologie van Jacobus Arminius. Zoetermeer: Boekencentrum.         [ Links ]

DEKKER, J. 2010. De grondvesting der aarde: schepping en geschiedenis in het boek Jesaja. (In Van der Ziel, K. & Holwerda, H., reds. Het stralend tellen: 60 jaar exegetische vergezichten van dr. D. Holwerda. Franeker: Uitgeverij Van Wijnen. p. 28-45.         [ Links ])

DEN OTTOLANDER, P. 1965. Deus immutabilis: wijsgerige beschouwing over onveranderlijkheid en veranderlikheid volgens de theologie van Sint Thomas en Karl Barth. Assen: Van Gorcum.         [ Links ]

DOOYEWEERD, H. 1949. Reformatie en Scholastiek in de Wijsbegeerte. Franeker: Wever.         [ Links ]

GRAAFLAND, C. 1987a. Van Calvijn tot Barth: oorsprong en ontwikkeling van de leer der uitverkiezing in het Gereformeerd Protestantisme. Zoetermeer: Boekencentrum.         [ Links ]

GRAAFLAND, C. 1987b. Gereformeerde Scholastiek. Deel 5: De invloed van de Scholastiek op de Gereformeerde Ortodoxie. Theologia reformata, 30:4-25.         [ Links ]

GRAAFLAND, C. 1996. Van Calvijn tot Comrie: oorsprong en ontwikkeling van het verbond in het Gereformeerd Protestantisme. Deel 5: De Orthodox-Gereformeerde en humanistisch-gereformeerde verbondsleer. Zoetermeer: Boekencentrum.         [ Links ]

GRAAFLAND, C. 2001. Bijbels en daarom gereformeerd. Zoetermeer: Boekencentrum.         [ Links ]

HOLWERDA, D. 1958. De grondlegging der wêreld: zag Israel zijn uittocht als schepping? Enschede: Boersma.         [ Links ]

JANSE, A. 1937. "Mystiek" en "leven in het verbond". (In Janse, A., ed. Leven in het verbond. Kampen: Kok. p. 9-22.         [ Links ])

JANSE, A. 1939. Rondom de Reformatie. Goes: Oosterbaan & Le Cointre.         [ Links ]

KRUGER, J.P. 2011. Transcendence and immanence: a conversation with Jacques Derrida on space, time and meaning. Pretoria: UNISA. (D.Litt. et Phil. dissertation.         [ Links ])

KUNZ, A.J. 1996. Gods kennis en wil volgens de jonge Gomarus. Utrecht: Universiteit van Utrecht. (Doctoral thesis.         [ Links ])

LOVEJOY, A.O. 1973. The great chain of being: a history of an idea. Cambridge: Harvard University Press.         [ Links ]

MULLER, R.A. 2003. Post-Reformation reformed dogmatics. 4 vols. Grand Rapids: Baker Academic.         [ Links ]

MULLER, R.A. 2008. Christ and the decree: Christology and predestination from Calvin to Perkins. Grand Rapids: Baker.         [ Links ]

NAUTA, D. 1957. Dordrecht, Synode van. (In Grosheide, F.W. & Van Itterzon, G.P., reds. Christelijke Encyclopedie. Deel 2. Kampen: Kok. p. 485-488.         [ Links ])

PEELS, H.G.L. 2000. Heilig is zijn Naam: onze Godsbeelden en de God van de Bijbel. Bedum: Woord en Wereld.         [ Links ]

PELLIKAN, J. 2003. Credo: historical and theological guide to creeds and confessions in the Christian tradition. New Haven: Yale University Press.         [ Links ]

POLMAN, A.D.R. 1959. Leerregels, Dordtse. (In Grosheide, F.W. & Van Itterzon, G.P., reds. Christelijke Encyclopedie. Deel 2. Kampen: Kok. p. 485-488.         [ Links ])

SCHAFF, P. 1983. Canones synodi dordrectanae, ad 1618-1619. (In Schaff, P., ed. The creeds of Christendom. Vol. 3. Grand Rapids: Baker. p. 550-557.         [ Links ])

SINNEMA, D.W. s.a. The Canons of Dort: from judgement on Armenianism to confessional standard. (In press.         [ Links ])

SINNEMA, D.W. 1985. The issue of reprobation at the Synod of Dort (1618-1619) in the light of the history of the doctrine. Ann Arbor: University Microfilms International. (Ph.D. thesis.         [ Links ])

SINNEMA, D.W. 1986. Reformed Scholasticism and the Synod of Dort (1618-1619). (In Van der Walt, B.J., ed. John Calvin's Institutes, his opus magnum. Potchefstroom: PU for CHE. p. 467-377.         [ Links ])

SINNEMA, D.W. 2002. Review of Van Asselt, W.J. & Dekker, E. (2001): Reformation and Scholasticism. Calvin theological journal, 37:157-160.         [ Links ]

SMITH, J.K.A. 2004. Introducing radical orthodoxy: mapping a post-secular theology. Grand Rapids: Baker Academic.         [ Links ]

SPYKMAN, G.J. 1981. A new look at election and reprobation. (In Vander Goot, H., ed. Life is religion: essays dedicated to H. Evan Runner. St. Catherines: Paideia. p. 171-191.         [ Links ])

SPYKMAN, G.J. 1992. Reformational theology: a new paradigm for doing dogmatics. Grand Rapids: Eerdmans.         [ Links ]

STRAUSS, P.J. 2006. Die Dordtse tradisie en die binding aan die belydenis. In die Skriflig, 40(4):649-666.         [ Links ]

TE VELDE, D. 2010a. Paths beyond tracing out:t he connection of method and content in the doctrine of God, examined in reformed orthodoxy, Karl Barth and the Utrecht School. Delft: Eburon.         [ Links ]

TE VELDE, D. 2010b. Een positief beeld van Scholastiek. Beweging, 74(2):34-37.         [ Links ]

TOL, A. 2010. Philosophy in the making: D.H. Th. Vollenhoven and the emergence of reformed philosophy. Sioux Center: Dordt College Press.         [ Links ]

VAN ASSELT, W.J. 1996. De erfenis van de gerformeerde Scholastiek. Kerk en theologie, 46:126-136.         [ Links ]

VAN ASSELT, W.J. & DEKKER, E., eds. 2001. Reformation and Scholasticism: an ecumenical enterprise. Grand Rapids: Baker.         [ Links ]

VAN DEN BRINK, G., GEERTSEMA, H.G. & HOOGLAND, J. 1997. Filosofie en theologie: een gesprek tussen Christen-filosofen en theologen. Amsterdam: Buijten & Schipperheijn.         [ Links ]

VAN DER WAAL, C. 1973. Die Dordtse Leerreëls verdor nie. Johannesburg: De Jong.         [ Links ]

VAN DER WALT, B.J. 1968. Die wysgerige konsepsie van Thomas van Aquino in sy Summa Contra Gentiles met spesiale verwysing na sy siening van teologie. Potchefstroom: PU vir CHO. (M.A.-verhandeling.         [ Links ])

VAN DER WALT, B.J. 1974. Die natuurlike teologie met besondere aandag aan die visie daarop by Thomas van Aquino, Johannes Calvyn en die Synopsis Purioris Theologiae: 'n wysgerige ondersoek. Potchefstroom: PU vir CHO. (D.Phil.-proefskrif.         [ Links ])

VAN DER WALT, B.J. 2010. At home in God's world: a transforming paradigm for being human and for social involvement. Potchefstroom: The Institute for Contemporary Christianity.         [ Links ]

VAN DER WALT, B.J. 2011a. Die gereformeerd-skolastieke visie op die verhouding tussen God en mens by I. Gomarus (1563-1641) en J. Arminius (1560-1609): 'n histories-filosofiese ondersoek. Tydskrif vir Geesteswetenskappe, 51(3):269-288.         [ Links ]

VAN DER WALT, B.J. 2011b. Goddelike soewereiniteit en menslike verantwoordelikheid volgens die sintesedenke van ongeveer die 5e tot 17e eeu: 'n Christelik-filosofiese verkenning. Tydskrif vir Christelike wetenskap, 47(4):173-200.         [ Links ]

VAN DER WALT, B.J. 2012a. Die invloed van die Aristotelies-skolastieke filosofie op die Dordtse Leerreëls (1619): 'n Christelik-filosofiese analise. Tydskrif vir Christelike wetenskap, 48(1): (ter perse).         [ Links ]

VAN DER WALT, B.J. 2012b. Aristotelies-filosofiese invloede op die Sinode van Dordt (1618-1619) en die bevrydende perspektief van 'n reformatoriese filosofie op goddelike soewereiniteit en menslike verantwoordelikheid. Tydskrif vir Geesteswetenskappe, 52(2): (ter perse).         [ Links ]

VAN ECK, J. 1997. En toch beweegt Hij: over de Godsleer in de Nederlandse belijdenisschriften. Franeker: Uitgeverij Van Wijnen.         [ Links ]

VAN ITTERZON, G.P. 1956. Arminius. (In Grosheide, F.W. & Van Itterzon, G.P., reds. Christelijke Encyclopedie. Deel 1. Kampen: Kok. p. 329-331.         [ Links ])

VAN ITTERZON, G.P. 1958. Gomarus. (In Grosheide, F.W. & Van Itterzon, G.P., reds. Christelijke Encyclopedie. Deel 3. Kampen: Kok. p. 278-280.         [ Links ])

VAN SCHAIK, J. 2005. In het hart is Hij te vinden: een geschiedenis van de Christelijke mystiek. Zeist: Uitgeverij Christofoor.         [ Links ]

VAN T SPIJKER, W. 1990. Principe, method en functie van de theologie bij Andreas Hyperius. Kampen: Kok.         [ Links ]

VANDER STELT, J.C. 2012. Faith life and theology: a reorientation. (In press.         [ Links ])

VELEMA, H. 1992. Uitverkiezing? Jazeker! Maar hoe? Kampen: Uitgeverij Van den Berg.         [ Links ]

VOLLENHOVEN, D.H. Th. 1933. Het Calvinisme en de reformatie der Wijsbegeerte. Amsterdam: Paris.         [ Links ]

VOLLENHOVEN, D.H. Th. 2000. Schematische kaarten: filosofische concepties in probleemhistorisch verband. Reds. K.A. Bril & P.J. Boonstra. Amstelveen: De Zaak Haes.         [ Links ]

VOLLENHOVEN, D.H. Th. 2005a. Isagógê Philosophiae: introduction to philosophy. Bilingual ed. Ed. by J.H. Kok & A. Tol. Sioux Center: Dordt College Press.         [ Links ]

VOLLENHOVEN, D.H. Th. 2005b. De probleem-historische methode en de geschiedenis der Wijsbegeerte. Red. door K.A. Bril. Amstelveen: De Zaak Haes.         [ Links ]

VOLLENHOVEN, D.H. Th. 2005c. The problem-historical method and the history of philosophy. Ed. by K.A. Bril. Amstelveen: De Zaak Haes.         [ Links ]

VOLLENHOVEN, D.H. Th. 2011a. Getuigen in de wetenschap & wijsbegeerte en teologie. (In Bril, K.A. & Nijhoff, R.A., reds. Vollenhoven, D.H. Th. Gastcolleges Wijsbegeerte: erfenis voor het heden. Amstelveen: De Zaak Haes. p. 189-200, 201-214.         [ Links ])

VOLLENHOVEN, D.H. Th. 2011 b. Gastcolleges Wijsbegeerte: erfenis voor het heden. Reds. K.A. Bril & R.A. Nijhoff. Amstelveen: De Zaak Haes.         [ Links ]

 

 

1 This is a revised text from a paper delivered at the Vollenhoven Colloquium on 15 August 2011 at the Free University of Amsterdam, the Netherlands, prior to the International Symposium commemorating the 75th anniversary of the Association for Christian Philosophy.