SciELO - Scientific Electronic Library Online

 
vol.54 issue2Reviews author indexsubject indexarticles search
Home Pagealphabetic serial listing  

Services on Demand

Article

Indicators

    Related links

    • On index processCited by Google
    • On index processSimilars in Google

    Share


    Tydskrif vir Letterkunde

    On-line version ISSN 2309-9070
    Print version ISSN 0041-476X

    Tydskr. letterkd. vol.54 n.2 Pretoria  2017

    http://dx.doi.org/10.17159/tvl.v.54i2.2984 

    BOOK REVIEWS

     

    Alles het niet kom wôd

     

     

    Nathan Trantraal. Kaapstad: Kwela, 2017. 59pp. ISBN: 978-0-7957-0791-9.

    Vier jaar ná sy kragtige, bekroonde debuutbundel, Chokers en survivors, verskyn Nathan Trantraal se tweede digbundel, Alles het niet kom wôd.

    Soos die eerste bundel, is die verse in 'n Kaaps-Afrikaanse register geskryf met 'n sterk en uiters direkte, gekruide parlando-aanslag.

    Verskeie temas bekend uit die debuut is weer hier aanwesig: die digter se grootwordmilieu op die Kaapse Vlakte en verbande tussen vriende en familielede wat dié milieu bevolk, vergelyk "Saggias", "Taliban", "Die anne Liney", "Bethe" en "Clichay". Verlies, swart humor, ironie, woede, slegte herinneringe en 'n brutale werklikheid word in gedig na gedig opgeroep, telkens met treffende slotte. Daar is wel ook enkele verse met 'n sagter in- en aanslag, soos "Ezra", "Rebekah", "Jaloesiegieste" en "Lentegeur".

    Die religieuse tema word reeds in Chokers en survivors teruggevind, vergelyk verse soos "is altyd winte innie kêk", "Mamma HL" en "Brightly beams". In Alles het niet kom wod word hierdie tema-geloof, godsdiens, die kerk, sektes, vergifnis, wedergeboorte en ontgogeling met al hierdie kwessies-sterker aanwesig gestel, meestal tussen die pole van hoop/verwagting en telkense teleurstelling wanneer sekere werklikhede inskop.

    Die omslagontwerp, deur "The Trantraal Brothers" en Mike Cruywagen, is gebaseer op Bernini se Die ekstase van Sint Teresa, 'n beeldhouwerk in wit marmer in die Cornaro-kapel, Santa Maria della Vittoria, Rome, gemaak tussen 1647 en 1652. Volgens Wikipedia vang hierdie beeld die oomblik vas wanneer goddelikheid die aardse liggaam betree. Die ontwerp dui natuurlik op die hooftema van die bundel en kan ook die vermoede versterk-kennende Trantraal se visie en aanslag-dat daar nie noodwendig goeie uitkomste op die religieuse verwagtings gaan wees nie en dat die "niet" in die titel nie net op "nuut" gaan dui nie. Die slot van "Moenie vi hulle sê ôs gan ie, annes wil hulle saamkom" stel dit immers (ná 'n vas-en-bid-sessie in die berge):

    Soms voel ek jamme vi ös

    Ek kan sien hoe ös rêrag

    moes gelyket

    en hoe die engele moes gelagget

    virrie country bumpkins

    Die laaste mense om yt te vinne

    Jesus het lankal gekom

    en hy is wee hie weg, sône ôs

    Vergelyk ook die beginreëls van "Clichay":

    Clichay dien net die Here

    vanaf ie twiede January tot ie vyftiende December

    Wannerit breaking up is

    sit sy haa verhouding met haa

    persoonlike saligmaker on hold

    In die eerste gedig, "Alles het niet kom wöd", vertel die liriese subjek dat hy "drie kee deerie wate" was en "sieke [is] / ek het met minner dywels / deerie wate gegan / as wat ek mee ytgekom het". In dieselfde gedig wat handel oor 'n doopseremonie op 'n strand, word die volgende skreeusnaakse toneel gevind:

    Een gravely overweight suste

    collapse oppie sand

    soese anaesthetised olifant

    inne wildlife documentary

    "Hallelujah! Thank you Jesus!

    Lord we praise you!"

    Ammel dink

    issie gies wat haa omgestootet,

    maa as ôs honest was sal ös gesienet

    die regte miracle was

    dat sy nie gesinket innie sea

    soese ancient city nie

    Die Bybelse Saggeüs word teruggevind in die gedig "Saggias" waarin die oom, Boy, se verhouding met die Woord beskryf word:

    Maa jy kannie vi Boy

    ompraat mettie Woord ie

    Boy rol vi hom dagga-stoppe

    mettie blaaie innie Bybel

    Hy sê dit roek bieter as bladjies

    en dat as jy rêrag Oepenbaring wil vestaan

    moet jyrit lekke lank in jou longe hou voo jyrit ytblaas

    Skrynende aanklagte teen die gevolge van apartheid en oor die oproep om versoening in postapartheid-Suid-Afrika, word weer gehoor in "S.o.b." (hier: "Silly old boer"), "Fiction en estrangement" en "Die man wat ie kinnes vang" In die laasgenoemde gedig waarsku die liriese subjek sy dogtertjie:

    Die regte man wat jy moet
    ytkyk voo issie white man

    [...]

    Wan as jy hom ie kans gie
    sal hy jou siel steel
    en virrie dywel offer
    as nogge down payment
    vi sy hemel op aarde

    In die hoogs ironiese "Cash for Gold" lees ons van die klipharde werklikheid waarin die bekroonde digter hom bevind:

    Ek wonne of ekkie ienagste
    prize-winning poet is
    wat copper wire
    vi kosgeld moet strip

    [...]

    Ek kry respect en awards
    wat vi genoeg mense baie beteken
    en dan oppe Woensdag
    wat niks beteken ie
    staan ek innie voorhys en wieg
    ie award in my hand
    en vra my ma: "Wat dink Mammie,
    is dié bronze of copper?"
    Assit copper is issit 'n paa dae se kos
    assit bronze is beteken it niks vi my nie

    Al is die omvang en impak van hierdie bundel miskien effens minder as die debuut (wat gooi jy nadat jy 'n atoombom gegooi het?), is dit steeds 'n baie sterk poging waarmee Nathan Trantraal hom ongetwyfeld vestig as een van die belangrikste kontemporêre Suid-Afrikaanse digterstemme.

     

    Henning Pieterse
    Universiteit van die Vrystaat. Bloemfontein
    pietersehj@ufs.ac.za

     

    Geraadpleegde bron

    Wikipedia. "The Ecstasy of Saint Teresa". 26 Jul. 2017. <http://en.wikipedia.org/wiki/Ecstasy_of_Saint_Teresa>         [ Links ].